Մրցունակությունը - դա ապրանքի հատկությունն է, որ իրական կամ պոտանցիալ մակարդակում բավարարում է կոնկրետ պահանջմունք համեմատած շուկայում ներկայացված նմանատիպ այլ ապրանքների հետ: Մրցունակությամբ է որոշվում մրցակցությանը դիմակայելու կարողությունը, ունակությունը:
Ապրանքի կամ ֆիրմայի մրցունակությունը որոշվում է որոշակի շուկայի հետ համեմատած, կամ սպառողների որոշակի խմբի հետ համեմատած, որ ձևավորվում է ըստ շուկայի ռազմավարական հատվածավորման ցուցանիշների:
Կազմակերպության մրցունակությունը – հարաբերական բնութագրիչ է, որը ցույց է տալիս տվյալ ֆիրմայի զարգացվածության աստիճանը սպառողների պահանջմունքները բավարարելու միջոցով և արտադրական գործունեության արդյունավետությամբ, համեմատած մյուս ֆիրմաների հետ:
Կազմակերպության մրցունակությունը կախված է հետևյալ գործոններից.
Ապրանքի կամ ֆիրմայի մրցունակությունը որոշվում է որոշակի շուկայի հետ համեմատած, կամ սպառողների որոշակի խմբի հետ համեմատած, որ ձևավորվում է ըստ շուկայի ռազմավարական հատվածավորման ցուցանիշների:
Կազմակերպության մրցունակությունը – հարաբերական բնութագրիչ է, որը ցույց է տալիս տվյալ ֆիրմայի զարգացվածության աստիճանը սպառողների պահանջմունքները բավարարելու միջոցով և արտադրական գործունեության արդյունավետությամբ, համեմատած մյուս ֆիրմաների հետ:
Կազմակերպության մրցունակությունը կախված է հետևյալ գործոններից.
- կազմակերպության ապրանքների մրցունակությունը ներքին և արտաքին շուկաներում,
- արտադրվող ապրանքի տեսքը,
- շուկայի տարողությունը /տարեկան վաճառքի քանակը/,
- շուկա ներթափանցելու հեշտությամբ/դժվարությամբ,
- շուկայի միատարրությամբ,
- տվյալ շուկայում գործող կազմակերպության մրցակցային դիրքով,
- ճյուղի մրցունակությամբ,
- ճյուղում տեխնիկական նորույթների հնարավորությամբ,
- տարածաշրջանի կամ երկրի մրցունակությամբ:
Կազմակերպությանը մրցակցային առավելություններ են տալիս հետևյալ սկզբունքները.
1. յուրաքանչյուր աշխատողի և կազմակերպության նպատակաուղղվածությունը դեպի սկսած գործի շարունակությունը,
2. կազմակերպությունում ստեղծագործական մթնոլորտի ապահովումը,
3. արտադրողականության աճը շնորհիվ աշխատողների ունակությունների և նրանց աշխատելու ցանկության:
Ապրանքների և կազմակերպության մրցունակությունը հարաբերվում են մեկը մյուսին ինչպես մասը և ամբողջը: Որոշակի շուկայում կազմակերպության մրցակցելու հնարավորությունը անմիջականորեն կախված է ապրանքի մրցունակությունից և կազմակերպության գործունեության տնտեսական մեթոդներից, որոնք ազդում են մրցակցային պայքարի արդյունքների վրա:
Ապրանքի մրցունակությունը դա նրա տնտեսա-տեխնիկական, շահագործման պարամետրերն են, որոնք հնարավորություն են տալիս դիմակայել շուկայում նմանատիպ այլ ապրանքների հետ մրցակցությանը: Բացի դրանից մրցունա-կությունը ապրանքի համեմատական բնութագրիչ է, որ պարունակում է արտադրական, առևտրային, կազմակերպա-տնտեսական ցուցանիշների ամբողջություն:
Համանման ապրանքների մեջ ավելի մրցունակ է համարվում այն ապրանքը, (К), որը յուրահատկությունների շնորհիվ ապահովում է առավել օգտակարություն (Р) համեմատած սպառման գնի հետ (С): Այսպիսով ապրանքի գերադասումը մյուսներից ունի հետևյալ տեսքը.
К= Р/С → mах
Քննարկենք ապրանքի մրցունակության ցուցանիշները.
1. ապրանքի տեխնիկական ցուցանիշները որոշվում են նրա տեխնիկական մակարդակի, որակի և հուսալիության մակարդակը սպառողների կողմից ներկայացվող շուկայում առկա պայմանների հետ համապատասխա-նությունը:
2. Ստանդարտացման տակ հասկացվում է թողարկվող արտադրանքի համար տեխնիկական նորմերի մշակումը և հաստատումը, դրա մակնշման, փաթեթավորման, տեղափոխման և պահպանման միջոցով:
Ապրանքի մրցունակության որակական ցուցանիշները բնութագրում են ապրանքի հատկությունը ըստ կոնկրետ պահանջմունքի բավարարման մակարդակի:
1. ապրանքի տեխնիկական ցուցանիշները որոշվում են նրա տեխնիկական մակարդակի, որակի և հուսալիության մակարդակը սպառողների կողմից ներկայացվող շուկայում առկա պայմանների հետ համապատասխա-նությունը:
2. Ստանդարտացման տակ հասկացվում է թողարկվող արտադրանքի համար տեխնիկական նորմերի մշակումը և հաստատումը, դրա մակնշման, փաթեթավորման, տեղափոխման և պահպանման միջոցով:
Ապրանքի մրցունակության որակական ցուցանիշները բնութագրում են ապրանքի հատկությունը ըստ կոնկրետ պահանջմունքի բավարարման մակարդակի:
Որակական ցուցանիշները կարող են լինել «կոշտ» և «փափուկ»:
«Կոշտ» ցուցանիշները բնութագրվում են ապրանքի կարևորագույն ֆունկցիաներով և դրա հետ կապված հիմնական բնութագրիչներով: /տեխնիկական/: Գյուղատնտեսական արտադրանքների համար դրանք կարող են լինել ապահովության , պահպանման, համային ցուցանիշները:
«Փափուկ» ցուցանիշները ներառում են ապրանքի էսթետիկ հատկությունները /դիզայնը, գույնը, փաթեթավորումը/:
Մրցունակության մակարդակի գնահատման համար օգտագործվում են միավորային, խմբային /համանման, համալիր/ և ինտեգրալ ցոիցանիշներ:
Ապրանքի տեխնիկական ցուցանիշները բնութագրում են ապրանքի տեխնիկական կատարելագործումը, որի տակ հասկացվում է ապրանքի էական հատկությունների ամբողջությունը:
Տեխնիկական ցուցանիշները ներառում են դասակարգվածներ և գնահատվածներ:
Դասակարգվածները բնութագրում են տվյալ ապրանքի նշանակությունը և օգտագործման ոլորտը: Այդ ցուցանիշներն են.
1. ցուցանիշներ, որոնք անհրաժեշտ են ապրանքատեսակների պարամետրային և չափաձևական շարքերի սահմանման համար,
2. ապրանքն օգտագործող սպառողական խմբերի ցուցանիշներ,
«Կոշտ» ցուցանիշները բնութագրվում են ապրանքի կարևորագույն ֆունկցիաներով և դրա հետ կապված հիմնական բնութագրիչներով: /տեխնիկական/: Գյուղատնտեսական արտադրանքների համար դրանք կարող են լինել ապահովության , պահպանման, համային ցուցանիշները:
«Փափուկ» ցուցանիշները ներառում են ապրանքի էսթետիկ հատկությունները /դիզայնը, գույնը, փաթեթավորումը/:
Մրցունակության մակարդակի գնահատման համար օգտագործվում են միավորային, խմբային /համանման, համալիր/ և ինտեգրալ ցոիցանիշներ:
Ապրանքի տեխնիկական ցուցանիշները բնութագրում են ապրանքի տեխնիկական կատարելագործումը, որի տակ հասկացվում է ապրանքի էական հատկությունների ամբողջությունը:
Տեխնիկական ցուցանիշները ներառում են դասակարգվածներ և գնահատվածներ:
Դասակարգվածները բնութագրում են տվյալ ապրանքի նշանակությունը և օգտագործման ոլորտը: Այդ ցուցանիշներն են.
1. ցուցանիշներ, որոնք անհրաժեշտ են ապրանքատեսակների պարամետրային և չափաձևական շարքերի սահմանման համար,
2. ապրանքն օգտագործող սպառողական խմբերի ցուցանիշներ,
3. ապրանքի օգտագործման ոլորտը և պայմանները բնութագրող ցուցանիշներ:
